Menu Close

Παρακολούθηση του διαβήτη

  1. Πώς να παρακολουθούμαι στο σπίτι;
  2. Τι άλλες εξετάσεις πρέπει να κάνω;
  3. Τι άλλο πρέπει να προσέχω;

1. Πώς να παρακολουθούμαι στο σπίτι;

Είναι αυτονόητο πως, για να ρυθμίσουμε το σάκχαρο, θα πρέπει να ξέρουμε πού κυμαίνεται. Και ακριβώς επειδή δεν μένει σταθερό αλλά μεταβάλλεται αρκετές φορές μέσα στην ημέρα, όλοι οι ασθενείς θα πρέπει να ξέρουν να το μετρούν μόνοι τους στο σπίτι. Η μέτρηση γίνεται με μια σταγόνα αίματος από το δάκτυλο και είναι πολύ απλή. Η στοιχειώδης εκπαίδευση για τη χρήση των διαφόρων μετρητών, γίνεται από το άτομο που παρέχει το μετρητή (ο μετρητής είναι πάντα δωρεάν), που είναι συνήθως κάποιος συνεργάτης της κατασκευάστριας εταιρείας ή κάποια επισκέπτρια υγείας.

Για ασθενείς τύπου 2 που παίρνουν μόνο δισκία και είναι καλά ρυθμισμένοι, συνήθως αρκούν 2-3 μετρήσεις την εβδομάδα, αλλά όχι την ίδια ώρα της ημέρας κάθε φορά. Π.χ. μια μέρα μπορούν να μετρήσουν πριν το πρωινό, μετά από 2-3 μέρες να μετρήσουν δύο ώρες μετά το μεσημεριανό, μετά από άλλες 2-3 μέρες να μετρήσουν δύο ώρες μετά το βραδυνό κτλ. Προσοχή χρειάζεται όταν υπάρχει απορρύθμιση (πχ σε περιόδους που υπάρχει κάποια λοίμωξη), οπότε οι μετρήσεις θα πρέπει να είναι συχνότερες.

Στο άλλο άκρο βρίσκονται οι διαβητικοί σε εντατικοποιημένο σχήμα ινσουλινοθεραπείας (τυπικά τύπου 1), οι οποίοι πρέπει να μετρούν το σάκχαρό τους τουλάχιστον 4 φορές την ημέρα (πριν τα 3 κύρια γεύματα και πριν το νυκτερινό ύπνο) και πολλές φορές ακόμα συχνότερα (και μεταγευματικά). Σε αυτό έχει βοηθήσει πολύ η τεχνολογία τα τελευταία χρόνια, με συστήματα συνεχούς καταγραφής “real time” ή συστήματα τεχνολογίας “flash” (Abbott Libre®)

Εκτός όμως από τη μέτρηση, εξίσου σημαντική είναι και η καταγραφή των τιμών, με τρόπο που θα βοηθήσουν το γιατρό στην επόμενη επίσκεψη να βγάλει συμπεράσματα και να πάρει θεραπευτικές αποφάσεις. Οι στόχοι που προσπαθούμε να πετύχουμε με τις παρεμβάσεις μας είναι πάντα συγκεκριμένοι (αλλά και εξατομικευμένοι για κάθε περίπτωση). Συνήθως ο στόχος για το πρωινό σάκχαρο (νηστικός) είναι 80-120 mg/dl, ενώ για το μεταγευματικό είναι <180 mg/dl (ή με πιο αυστηρά κριτήρια <160 mg/dl).

Στην ενότητα «χρήσιμα εργαλεία» θα βρείτε ένα παράδειγμα φόρμας καταγραφής σακχάρου που μπορείτε να «κατεβάσετε» και να χρησιμοποιήσετε.

2. Τι άλλες εξετάσεις πρέπει να κάνω;

Οι διαβητικοί ασθενείς, πέραν από τον γενικό προληπτικό έλεγχο τον οποίο (θεωρητικά τουλάχιστον) κάνουμε όλοι κατά περιόδους, πρέπει να κάνουν και κάποιες επιπλέον εξετάσεις. Αυτές είτε είναι ειδικές γι’ αυτούς τους ασθενείς, είτε είναι κοινές εξετάσεις που όμως αποκτούν μεγαλύτερη σημασία.

Η βασικότερη ίσως εξέταση που πρέπει να κάνει ένας ασθενής με διαβήτη (εκτός των τακτικών αυτομετρήσεων) είναι η «γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη» (που θα δείτε να συμβολίζεται ως HbA1c). Η εξέταση αυτή μετράει το ποσοστό της αιμοσφαιρίνης του αίματος που έχει επηρεαστεί από τη γλυκόζη. Και επειδή τα αιμοσφαίρια ζουν περίπου ένα τρίμηνο, η τιμή της αντικατοπτρίζει ουσιαστικά τη συνεχή επίδραση της γλυκόζης σε αυτά καθόλη τη διάρκεια του τριμήνου. Πρακτικά λοιπόν μας δείχνει έναν μέσο όρο όλων των τιμών του σακχάρου κατά τους 3 τελευταίους μήνες (για λεπτομερέστερη αντιστοιχία με το σάκχαρο βλ. «ερμηνεία γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης» στην ενότητα χρήσιμα εργαλεία). Την κάνουμε συνήθως πριν από κάθε επίσκεψη στο γιατρό (εφόσον έχει παρέλθει το τρίμηνο) και είναι η εξέταση που θα μας υποδείξει αν πρέπει να τροποποιήσουμε την αγωγή. Ο στόχος πρέπει να είναι κι εδώ συγκεκριμένος, ανάλογα και με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του ασθενούς. Ο συνήθης στόχος πάντως είναι <7%.

Επίσης, μια φορά το χρόνο (όπως αναφέρεται αναλυτικά στην ενότητα «χρόνιες επιπλοκές») πρέπει να γίνονται προληπτικά κάποιες ειδικές εξετάσεις, οι οποίες δυστυχώς παραλείπονται από πολλούς. Αυτές είναι η οφθαλμολογική εξέταση (βυθοσκόπηση), η μέτρηση της αλβουμίνης ούρων 24/ώρου (ή, εναλλακτικά, του κλάσματος αλβουμίνη/κρεατινίνη ούρων τυχαίου δείγματος) και η εξέταση για περιφερική νευροπάθεια.

Μια με δύο φορές ετησίως πρέπει να γίνεται και μέτρηση της χοληστερόλης (ολικής, LDL και HDL) και των τριγλυκεριδίων. Ο στόχος συγκεκριμένα για την LDL (την «κακή» χοληστερόλη) είναι για τους ασθενείς με διαβήτη <100 mg/dl (με αυστηρότερα κριτήρια <70 mg/dl, σίγουρα πάντως πολύ χαμηλότερος από τα άτομα χωρίς διαβήτη) και ακόμα χαμηλότερος αν συνυπάρχει στεφανιαία νόσος ή επιπλοκές από τα αγγεία. Ο λόγος είναι ότι ένας διαβητικός βρίσκεται ήδη σε αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια (βλ. μακροαγγειοπάθεια στην ενότητα επιπλοκές), κάτι που επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο από την αυξημένη χοληστερόλη.

Για τον ίδιο ακριβώς λόγο πρέπει να γίνεται και τακτική μέτρηση της αρτηριακής πίεσης (από τον ίδιο τον ασθενή, στο σπίτι), με στόχο <140 mmHg για τη συστολική και <80 mmHg για τη διαστολική. Όταν οι παραπάνω στόχοι δεν επιτυγχάνονται με μη φαρμακευτικά μέσα (δίαιτα και άσκηση), η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής είναι επιβεβλημένη.

Τέλος, πρέπει να γίνεται έλεγχος και για καταστάσεις που μπορεί να συνυπάρχουν με τον διαβήτη (πχ εξετάσεις θυρεοειδούς) καθώς και, αν υπάρχουν ενδείξεις, έλεγχος της καρδιάς και των αγγείων (πχ triplex, δοκιμασία κόπωσης κ.ά.).

3. Τι άλλο πρέπει να προσέχω;

Έχει ήδη γίνει λόγος για το ρόλο της σωστής διατροφής και της άσκησης. Τονίστηκε επίσης η σημασία της σωστής ρύθμισης του σακχάρου και η σημασία του τακτικού προληπτικού ελέγχου (βλ. παραπάνω). Εκτός αυτών όμως, κάθε διαβητικός θα πρέπει να έχει στο μυαλό του και μερικά πράγματα ακόμα.

Εφόσον η μεγαλύτερη απειλή για τον ασθενή με διαβήτη είναι τα καρδιαγγειακά επεισόδια (βλ. μακροαγγειοπάθεια στην ενότητα επιπλοκές), είναι ζωτικής σημασίας να αντιμετωπιστούν όλοι οι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Έτσι, εκτός από τη ρύθμιση της χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης εντός των στόχων (βλ. την προηγούμενη ερώτηση), είναι απόλυτη ανάγκη να διακοπεί το κάπνισμα. Και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως το μέτρο αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο όλων. Στην ενότητα «χρήσιμα εργαλεία» μπορείτε να υπολογίσετε τον δικό σας καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Άλλες προφυλάξεις που πρέπει να παίρνει ένας ασθενής με διαβήτη, αφορούν στην πρόληψη των λοιμώξεων γενικά, καθώς και στην πρόληψη δημιουργίας εξελκώσεων στα πόδια (βλ. διαβητικό πόδι, στην ενότητα επιπλοκές). Για τις λοιμώξεις, εκτός από τα γενικά μέτρα προφύλαξης, είναι χρήσιμος ο εμβολιασμός για τη γρίπη (κάθε χρόνο) και για τον πνευμονιόκοκκο. Για την πρόληψη του διαβητικού ποδιού απαιτείται καθημερινός έλεγχος και φροντίδα των ποδιών (βλ. οδηγίες φροντίδας των ποδιών, στην ενότητα χρήσιμα εργαλεία) και, όταν υπάρχουν παράγοντες αυξημένου κινδύνου, χρήση ειδικών παπουτσιών και πάτων.

Τέλος, όλοι όσοι λαμβάνουν αγωγή με οπoιονδήποτε υπογλυκαιμικό παράγοντα (χάπια ή ινσουλίνη) θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι στο να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας, και να έχουν πάντα μαζί τους κάποια εύχρηστη και άμεση πηγή υδατανθράκων (πχ καραμέλες, φακελάκια ζάχαρης κτλ).